medeniyetimiz - Dil Anlatım 9. Sınıf 2. Dönem 1. Yazılı

9. SINIF DİL VE ANLATIM DERSİ II. DÖNEM 1.YAZILI

S. Aşağıdaki sözcükleri yapılarını (basit ,türemiş, bileşik) karşılarına yazınız.

*karaladı ------------------

*insanlara ----------------

*ölçü --------------

*cankurtaran -------------

*hazırlık -----------------

S."Bir sözcüğün aklımızda uyandırdığı ilk anlamına temel anlam denir."

S. Aşağıda altı çizili sözcüklerden hangisi temel anlamında kullanılmıştır?

A) Gençler, sesinizi basın yoluyla duyurmalısınız.

B) Yüzüme öyle boş nazarlarla bakmayın.

C) Her sabah gazeteye şöyle bir göz atar.

D) Bu işin de bir yolu yordamı vardır elbette.

E) O, göründüğü gibi soğuk biri değildir.

S. Aşağıdaki sözcüklerin kök ve eklerini karşısına göstererek altlarına isimlerini yazınız.

*sabırsızlık: SABIR- SIZ - LIK

* biletçinin: BİLET- Çİ- N- İN

*büyüklerinize: BÜYÜ- K- LER

Hafta sonu bilgisayarımı açtım; birikmiş işlerimi halletmeye çalışıyordum. Birdenbire elektrik kesilmesin mi? Yazılarımı elle yazamazdım. Bir mum buldum. Mumun etrafında yüzükoyun yere yatarak ders çalışmasını ne kadar özlemişim! Düşünüyorum da bazen teknoloji getirdiği birçok güzellikle beraber elimizdeki birçok güzelliği de alıp götürüyor.

Tahta kalemle yazı yazmak, mum ışığının aydınlığında ders çalışmak, serüven romanları okumak… Bunlar teknolojinin elimizden alıp götürdüğü güzel şeylerden değil mi?

S. Bu parçada geçen altı çizili ad tamlamalarının çeşitlerini yazıp bölümlerine ayırarak aşağıda gösteriniz? (10p)

hafta sonu mumun etrafı tahta kalem

mum ışığının aydınlığı serüven romanları

S. Aşağıdaki cümlelerde geçen altı çizili sözcüklerden hangisinin “sesteş”i yoktur?

A) Dünyanın en güzel koyları Akdeniz’dedir.

B) Ardından bir iz bırakmadan göçüp gitti dünyadan.

C) Az daha bir kazaya kurban gidiyorduk.

D) Binanın sol tarafına park yapılacakmış.

E) Dil, insanın dış dünyaya açılan kapısıdır.

S. Aşağıdaki cümlelerin karşısına yargılar doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız.

Bir kelimenin ifade ettiği anlamın zamanla artmasına anlam genişlemesi denmektedir. ( )

Bir kelimenin farklı anlamlarının birbiriyle ilişkisinden hareketle çok anlamlılığın nasıl oluştuğu belirlenebilir. ( )

Kelimelerin çeşitli anlam değişmelerine uğrayarak kullanıldıkları ortamlarda farklılık göstermesi, anlamlarının sabit
olmadığını, değişken olduğunu gösterir. ( )

S. Aşağıdakilerden hangisinde somut anlamlı bir kelime soyutlaşmıştır?

A) Bu işte kesin onun parmağı var.

B) O cesur bir çocuktu.

C) Ne düşündüğünü anlayamazdık.

D) Bugün çok neşeli idin.

E) Hayatı üzüntüyle geçmişti.

S. Anlam genişlemesi yoluyla soyut anlamlı bir sözcük somut anlam kazanabilir.

Aşağıdakilerden hangisinde böyle bir kullanım vardır?

A) Bu yıl kasım ayı her yılkinden yağışlı geçiyor.

B) Kazada yaralananlar, sedyelerle hastaneye taşındı.

C) İşimiz bitince hepimiz bu köyden ayrılacaktık.

D) Kardeşinin sorunlarıyla her zaman ilgilenirdi.

E) Zaman, o kadar çabuk akıp gidiyor ki farkında bile olamıyoruz.

S. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde karşıt anlamlı sözcüklere yer verilmemiştir?

A) Bugün hava oldukça açık ve berrak.

B) Yağmurdan hemen sonra sokaklar kurumuştu; fakat çatı ıslaktı.

C) Yoksulluk ayıp, zenginlik meziyet sayılıyor bu devirde.

D) Gençlikte taş taşı, kocalıkta ye aşı.

E) Herkes hakkında iyilik düşünen, kimsenin kötülüğünü istemeyen insancıl biriydi.

S. Aşağıdaki cümlelerde, altı çizili sözcüklerden hangisi mecaz anlamıyla kullanılmıştır?

A) Eski kilimleri değerini buluncaya kadar satmadı.

B) Hâlâ bir hazırlık yapmadık, kış kapıya dayandı.

C) Durakta araba beklemek gerekiyordu, eve gidebilmek için.

D) Çocukların ikisi de erken vattı.

E) İyiliğe iyilik her kişinin kârıdır.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

S. Aşağıdaki sözcüklerinin yapısının nasıl olduğunu

( Basit-Türemiş-Birleşik) karşılarına yazınız.

Tıkırtı………………………………………….

Balkon…………………………………………

Sonuç………………………………………….

Üstbilgi………………………………………..

İzlenim…………………………………………

S. Aşağıdaki dizelerde bulunan ad tamlamalarını çizip çeşidini parantezle gösterilen noktalı bölüme yazınız.

Otyatağının içinde ısınıyorum.

(……………………………………..)

Bütün dünyanın çiçeklerini diyorum.

(……………………………………..)

Denizin dibinde geziyor gibiyim.

(……………………………………..)

Elbise dolabının kulpu kırıldı.

(……………………………………..)

·
Kiminin rengi ak, kiminin sarı.

(……………………………………..)

3. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri doldurunuz.

Genellikle iki sözcükten oluşan,mecaz anlamlı, kalıplaşmış ifadelere……………. denir.

Yazılışları farklı, anlamları aynı olan sözcüklere……………. sözcük denir.

Benzerlik ilişkisi olmadığı haldearalarındaki ilgiden dolayı bir sözcüğün başka bir sözcük yerine kullanılmasına
…………………. denir.

Tabiattaki seslerin taklit edilmesiyle oluşan sözcüklere ……………… sözcük denir.

Sözcüğün ilk, asıl anlamına …….…… anlam denir.

S. Aşağıdaki deyimler ne bildiriyorsa (Korkma-Sevinme-Öfke) o maddenin karşısına (×) işareti koyunuz.

Korkma Sevinme Utanma Öfke

Ateş basmak

İçi içine sığmamak

Renkten renge girmek

Yüreği hop etmek

Gözünü kan bürümek

S. Aşağıdaki cümlelerde mecaz anlamlı sözcük varsa altını çizerek boş paranteze (+) yoksa (-) yazınız.

( ) Büyük yazar, iz bırakan yazardır.

( ) Soruları çözerken aklı iyice bulandı.
( ) Arkadaşımın kaş çatışı, bana dokunuyordu.

( ) İnsanlığın böyle gençlere ihtiyacı var.

( ) O aslında kötü bir adam değildi.

S. “Her doğan günün bir dert olduğunu

İnsan bu yaşa gelince anlarmış.”

Bu cümlede altı çizili öğenin özdeşi aşağıdaki dizelerin hangisinde kullanılmıştır?

A. Bundan mı sarardın, soldun ey gönül?

B. Bağından her güzel, farklı bir gülü seçerdi.

C. Kaç bahar geçti aradan sen gelmedin.

D. Bir zamanlar aşk için yoldun, ey gönül.

E. Uzuyor hayatım bir kader gibi.

S. Aşağıdaki cümlelerde zincirleme ad tamlaması varsa (+) yoksa (-) yazınız. Tamlamaların altını çizerek tamlayan ve tamlananı ayırınız.

( ) Bakanın istifa haberi piyasalara bomba gibi düştü.
( ) Küçük evin yanından geçerken bir ses duydular.

( ) Bu seyrettiğimiz Türk sinemasının ilk filmiymiş.

( ) Kız kardeşinin durumu günden güne fenalaşıyordu.

( )Dedelerimizin tecrübe ve bilgilerini küçük görmeyin.

( ) Kangal Köpeği’nin kökeni Orta Asya'ya dayanır.

( ) Aşkın büyüleyici kuvvetini ilkin onun gözlerinde gördüm.

( ) Dalgalı denizlerin kıyısında bir tekne bekler.

( ) Bütün evcil köpeklerin kulakları kurttan mirastır.

( ) Ağaç gölgesinin serinliğinde arayacağım ben seni.

s. Aşağıdaki cümlelerde ad tamlaması varsa (A), sıfat tamlaması varsa (S) yazınız.

( ) Bütün sokaklar insanlarla doluydu.

( ) Şehrin ışıkları dünden beri yanıyor.

( ) Islak bir yürektir bende karanfil.

( ) Ayrılık acısı yaktı yürekleri.

( ) Basın mensupları toplantıya alınmadı.
( ) Dağlar nasıl bakarsa siyah ufka, öyle bak.

( ) Güzelliğine paha biçilmez memleketimin.

( ) Korkulu rüya görmektense uyanık yatmak hayırlıdır.

( ) O adamı bir daha şehirde görmedik.

( ) Kudret Hoca, şefkatli gözlerle sınıfa baktı.

S. Aşağıda ek kök ayrımı yapılmış Szcüklerden doğru olanlarına (D), yanlış olanlarına (Y) yazınız.

( ) eş-it-lik

( ) koku-lu

( ) bal-ık-çı

( ) Dol-gu-n

( )tıkır-tı